Huyết áp thấp là một bệnh lý thường gặp, xuất hiện ở cả nam giới và nữ giới, ở mọi lứa tuổi. Hiện nay, huyết áp thấp là một tình trạng khá phổ biến và tỉ lệ người bị huyết áp thấp đang ngày càng gia tăng. 

Huyết áp thấp là áp lực của dòng máu lên thành động mạch khi tim bơm máu đi nuôi cơ thể bị giảm xuống thấp dưới mức bình thường. Huyết áp được xác định bằng hai chỉ số là huyết áp tâm thu (chỉ số trên thể hiện khi tim co bóp để bơm máu) và huyết áp tâm trương (chỉ số dưới đo được khi tim nghỉ ngơi giữa hai nhịp co bóp) được tính bằng mmHg. Ở người bình thường, huyết áp dao động ở mức 120/80 mmHg, tuy nhiên chỉ số này thay đổi không giống nhau ở các thời điểm trong ngày, tùy theo trạng thái cảm xúc, thời tiết, tư thế đứng ngồi… Khi huyết áp dao động bằng hoặc nhỏ hơn 90/60 mmHg, chẳng hạn như 85/50, 90/50, 100/60, 100/70... có kèm theo các triệu chứng đau đầu, hoa mắt, chóng mặt... thì đó chính là bệnh huyết áp thấp. Tình trạng này dễ gặp ở phụ nữ bởi nội tiết tố trong cơ thể thường xuyên bị thay đổi, nhất là trong chu kỳ kinh nguyệt, tiền mãn kinh, giai đoạn sau khi sinh và đang nuôi con nhỏ, cơ thể hay bị suy nhược, mệt mỏi, thiếu máu...

do_ha_1.jpg

Bệnh nhân điều trị huyết áp thấp tại khoa Nội I - Bệnh viện ĐK tỉnh Lạng Sơn

Huyết áp thấp có thể xuất hiện từ nhiều nguyên nhân khác nhau nhưng phổ biến nhất đó là do:

- Thiếu máu hoặc chất lượng máu kém do ăn uống không đủ dinh dưỡng, chu kỳ kinh nguyệt kéo dài, phụ nữ sau khi sinh, người ốm dậy, chấn thương mất máu…

- Mất nước do tiêu chảy, lao động quá sức…

- Huyết ấp thấp cơ địa, do gen di truyền

- Mắc một số bệnh mạn tính như tuyến giáp, suy tim, bệnh van tim, rối loạn nhịp tim hoặc do dùng một số thuốc điều trị (thuốc lợi tiểu, thuốc tim mạch, hướng tâm thần…) cũng có thể gây hạ huyết áp đột ngột.

Mỗi người sẽ có những dấu hiệu cảnh báo khác nhau về tình trạng tụt huyết áp, có thể chỉ là hoa mắt, chóng mặt; cũng có thể gây ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe. Nhưng hầu hết với mọi người mắc bệnh huyết áp thấp đều có thể gặp một hoặc kết hợp nhiều triệu chứng sau đây:

- Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, choáng váng do máu không bơm được lên não, các tế bào thần kinh thường xuyên bị thiếu dưỡng khí để hoạt động. Tình trạng này thường xảy ra vào buổi tối khi đi ngủ hoặc đầu sáng sớm.

- Mạch nhanh, thở nông, buồn nôn, toát mồ hôi lạnh mỗi khi huyết áp tụt đột ngột.

- Cảm giác sợ lạnh, da xanh nhợt nhạt, môi tím tái, chân tay hay bị tê nhức mỏi, lạnh về đêm gây trằn trọc khó ngủ, nhưng ban ngày thì ngủ gật, ngáp liên tục,... bởi áp lực của dòng máu không đủ mạnh để bơm máu đến chân tay và những vùng cách xa tim.

- Giảm ham muốn và chất lượng tình dục: Huyết áp thấp cũng là một trong những nguyên nhân khiến chị em bị suy giảm ham muốn tình dục.

- Nhìn mờ, khó tập trung, hay quên, đãng trí, dễ nổi cáu.

- Mệt mỏi, khó chịu trong người, trường hợp nặng có thể ngất xỉu, nhất là khi thay đổi tư thế.

huyet_ap_thap_1722017.jpg

Huyết áp thấp có thể gây nên các biến chứng nguy hiểm như:

- Ngã: Tụt huyết áp khiến tim đập nhanh, choáng váng, ngất xỉu tại chỗ và có thể không may sẽ bị ngã gãy xương hoặc chấn thương đầu.

- Sốc: Việc giảm thể tích máu đột ngột có thể gây hạ huyết áp nghiêm trọng dẫn tới sốc. Trong sốc, huyết áp giảm xuống rất thấp và không thể tự điều chỉnh lại mức bình thường, điều này sẽ nguy hiểm đến tính mạng nếu bệnh nhân không được cấp cứu kịp thời.

- Giảm trí nhớ: Theo nghiên cứu cho thấy, huyết áp thấp có thể gắn liền với mất trí nhớ Alzheimer do làm giảm lưu lượng máu lên não, huyết áp càng thấp liên tục từ hai năm trở lên sẽ có nguy cơ bị suy giảm trí nhớ cao gấp hai lần so với người bình thường.

- Biến cố tim mạch: Huyết áp thấp còn gây thiếu máu cơ tim, khoảng 10-15% số người tai biến mạch máu não và 25% số người bị nhồi máu cơ tim là do huyết áp thấp gây ra, điều này có thể đe dọa tính mạng của bệnh nhân bất cứ lúc nào.

Một số thuốc như Heptamyl, Coramine glucose, Cafein... có tác dụng nâng huyết áp tạm thời. Tuy nhiên, khi dùng thuốc lâu dài sẽ gặp phải một số tác dụng không mong muốn như: nhịp tim nhanh, hồi hộp, teo cơ, xốp xương... Việc dùng thuốc mới chỉ là giải pháp cải thiện huyết áp thấp ngắn hạn, sau khi ngưng thuốc thì huyết áp sẽ sớm trở về mức thấp như ban đầu. Vì vậy chế độ ăn uống và tập luyện có vai trò rất quan trọng trong việc cải thiện huyết áp thấp.

nhieu-thit-1420986883803.jpg

  

images_1.jpg

Dưới đây là những gợi ý về thực phẩm người bệnh huyết áp thấp nên tham khảo:

- Nên ăn uống đầy đủ các nhóm chất, tăng cường thực phẩm chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình tạo máu như thịt, sữa, trứng, bí đỏ, đậu tương, rau cải…

- Không ăn quá nhiều trong một bữa và chia làm nhiều bữa nhỏ. Người bệnh nên ăn thành 6-7 bữa mỗi ngày.

- Nên ăn mặn hơn một chút so với người bình thường. Tuy nhiên việc này sẽ không phù hợp với những ai đang mắc bệnh tim mạch hoặc bệnh thận. Ngoài muối, đậu nành cũng là thực phẩm có thể bổ sung nước hiệu quả mà người bị huyết áp thấp nên ăn, nếu không muốn ăn nhiều muối, bạn có thể làm nước sốt đậu nành để thay thế trong bữa ăn.

- Nước lọc chính là bài thuốc hiệu quả, tiết kiệm nhất của người huyết áp thấp. Bổ sung lượng nước đầy đủ cho cơ thể giúp duy trì lượng máu ổn định. Ngoài ra người bệnh có thể bổ sung những loại nước uống như: nước khoáng thiên nhiên, nước dừa, trà gừng, trà xanh, cà phê … Tuy nhiên không nên lạm dụng cà phê với liều lượng nhiều có thể gây ra nhiều biến chứng như mất ngủ, tăng nhịp tim …

- Không nên uống rượu bia và thuốc lá… 

Phạm Lan Anh - Tổ Công tác xã hội