Thời tiết nắng nóng gay gắt kéo dài với nhiệt độ cao 39 – 40⁰ C, làm ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Để tránh những hậu quả đáng tiếc xảy ra, chúng ta cần chú ý đến việc chăm sóc sức khỏe phù hợp, đặc biệt là nguy cơ say nắng và đột quỵ nhiệt là rất cao.

Say nắng, say nóng và nặng hơn nữa chính là “Đột quỵ nhiệt – Heat stoke” là một tình trạng chấn thương bởi nhiệt, cơ thể bị rối loạn do tiếp xúc với nhiệt độ cao trong một thời gian, thường kết hợp mất nước ở những người lao động quá sức, dẫn đến hệ thống điều hòa thân nhiệt của cơ thể bị tổn thương, mất kiểm soát.

3333.jpg

Đột quỵ nhiệt là khi nhiệt độ cơ thể lớn hơn 40⁰C, với các biến chứng liên quan đến hệ thống thần kinh trung ương xảy ra sau khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Những triệu chứng thường gặp bao gồm buồn nôn, co giật, lú lẫn, mất phương hướng và đôi khi mất ý thức, hôn mê, cuối cùng bệnh nhân sẽ tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.

1.Ai là người dễ bị nhất?

-Đột quỵ nhiệt thường hay xảy ra vào mùa hè nắng nóng hoặc trong các hầm lò đốt nhiệt độ cao

- Những người tham gia huấn luyện quân sự, các vận động viên chạy đường dài trong điều kiện thời tiết nắng nóng.

- Những người lớn tuổi sống trong các căn hộ hoặc nhà kín không có máy lạnh hoặc luồng thông khí tốt, quạt có thể cho ta thấy tốt hơn nhưng điều hòa mới là giải pháp hữu hiệu làm mát và giảm độ ẩm trong không khí

-Người dân sống trong khu vực đô thị dễ bị đột quỵ do nhiệt trong một đợt nắng nóng kéo dài, đặc biệt khi có điều kiện khí quyển ứ đọng và chất lượng không khí kém. Ở đó có một phần nguyên nhân từ hiệu ứng đảo nhiệt, nhựa đường và nhiệt cửa hàng bê tông tích trữ trong ngày và chỉ dần dần phát tán vào ban đêm dẫn đến nhiệt độ về đêm tăng cao.

-Trẻ sơ sinh, trẻ dưới 4 tuổi và người lớn trên 65 tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương vì cơ thể thích nghi với nhiệt độ chậm hơn những người khác.

- Những người bị bệnh mạn tính Tim, Phổi, Thận, béo phì hoặc thiếu cân, Tăng huyết áp, Đái tháo đường, Bệnh tâm thần, nghiện rượu... đều là những đối tượng có nguy cơ cao bị ảnh hưởng đầu tiên bởi nắng nóng kéo dài.

2.Nghĩ đến đột quỵ nhiệt khi nào ?

-Sau khi tiếp xúc, làm việc trong điều kiện nắng nóng.

-Có những biểu hiện sớm như đau đầu, chóng mặt, không thấy mồ hôi mặc dù trời nắng nóng, da đỏ, nóng và khô khi sờ vào, yếu cơ hoặc chuột rút, buồn nôn và nôn. Nặng hơn nữa là nhịp tim nhanh, có thể mạnh hoặc yếu, thở nhanh và nông, thay đổi hành vi như nhầm lẫn, mất phương hướng hoặc hoảng loạn, co giật, bất tỉnh.

- Cặp nhiệt độ cơ thể trên 40⁰C là tiêu chuẩn quan trọng.

3.Xử trí đột quỵ nhiệt

-Nếu nghi ngờ là đột quỵ do nhiệt hãy gọi cấp cứu 115 hoặc đưa đến bệnh viện càng nhanh càng tốt, nếu chậm trễ có thể dẫn đến tử vong.

-Sơ cứu  khi chưa có nhân viên y tế: Đưa người bệnh đến môi trường có máy lạnh, hoặc đưa bệnh nhân vào trong nhà tắm hoặc ít nhất là một khu vực râm mát mẻ, cởi bỏ bất kì quần áo nào không cần thiết. Nếu có nhiệt kế thì liên tục cặp nhiệt độ của cơ thể bệnh nhân và sơ cứu làm mát cơ thể để đưa nhiệt độ về 38 đến 38,5⁰C.

-Những cách làm mát cơ thể bao gồm: dùng quạt không khí thổi đều trên người bệnh trong khi làm ướt da bằng khắn ướt hoặc vòi nước rửa, chườm các túi nước đá vào nách, bẹn, cổ và lưng của bệnh nhân vì những khu vực này rất giàu mạch máu gần da, làm mát chúng có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể nhanh chóng.

-Không sử dụng đá lạnh cho bệnh nhân lớn tuổi, trẻ nhỏ, bệnh nhân bị bệnh mãn tính.

4.Dự phòng đột quỵ nhiệt.

- Mặc quần áo nhẹ, màu sáng, thoáng, đội mũ rộng vành, đeo kính râm.

-Sử dụng kem chống nắng với hệ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên, đặc biệt khi đi ngoài nắng, đang bơi hoặc đang đổ mồ hôi.

-Với những người chơi thể thao hoặc làm việc ngoài trời, khuyến cáo uống khoảng 700ml trong 2 giờ trước khi tập thể dục, lao động và uống thêm 240ml nước hoặc thức uống thể thao khác trước khi tập thể dục, lao động. Trong quá trình làm việc, mọi người nên tiêu thụ khoảng 240ml mỗi 20 phút, ngay cả khi không cảm thấy khát.

-Tuyệt đối không được để bất cứ ai trong xe đang đỗ mà không mở điều hòa hoặc tắt máy, đây là nguyên nhân phổ biến gây tử vong do nhiệt ở trẻ em.

-Theo dõi nước tiểu: nước tiểu vàng đậm là dấu hiệu cơ thể thiếu nước.

-Hạn chế các chất lỏng có chứa cafein hoặc rượu, bởi vì cả hai chất này đều có thể làm cơ thể mất nhiều nước hơn và làm trầm trọng thêm các bệnh liên quan tới nhiệt. Và ưu tiên đồ uống thể thao hoặc nước trái cây, thảo dược (rau má, nhân trần, mướp đắng...)

Ngày hè với những đợt nắng nóng kỉ lục đang kéo đến, rất mong mọi người lưu tâm đặc biệt là với trẻ nhỏ, người già và những người có bệnh mãn tính./.

Bác sĩ Mông Tuấn Hùng